VOOBWOORD. IX venoieiit se ruliier” ? (1) De Drins van Oranje was een dier zeldzame mannen, die de gescbiedenis belieerselien. die het levensrad zijn , dat een geheel tijdvak beweegt en doet handelen , die de uitdrukking zijn van de eeuw, die zij beleven; hij heeft zieh tot die lioogte weten te verheffen , dat in de Nederlanden aller oogen naar hem gerigt waren , dat aller daden zieh naar de zijne regel- den , dat aller meening de zijne volgde; Inj gaf het ont- staan aan een nieuw tijdvak in de geschiedenis van ons vaderland, handelde nog immer voort , ook na, zijn dood, door den voortgang en de voleinding van ’t werk, dat hij had aangevangen en met zijn geest nog altoos bleef bezielen. ’t Is daaroin van het hoogste belang, ja! bepaald noodzakelijk den persoon des Prinsen en zijn karakter tot in de minste bijzonderheid wel te kennen , zijne daden , ook die meer van ondergeschikten , zelfs huisselijkeu aard zijn, maar tot de naauwkeurige kennis zijns karakters kunnen bijdragen , toe te lichten ; want dan eerst zal men in Staat gesteld worden van te beter en te zuiverder over de gansche geschiedenis van dat tijdvak te oordeelen. Was de Zwijger een braaf, een waarachtig vroom , een, in den waren zin des woords , groot man, dan ontleent de geschiedenis dier jareu voor groot gedeelte aan hem haar heilig en groot karakter; maar was het leven des eersten aanvoerders niet zoo ecrvol en heilig, dan zullen die gezegende dngen der zestiendo eeuw ook veel van hun betooverend schoon en goddelijke heiliglieid verliezen. Daarbij , Oranje wordt geheeten de »vader des vader- lands.” Dat is een heilig woord en zegt zoo veel! De vadernaam — hij is de uitdrukking der hoogste weldaad, der volstrekte afhankelijkheid, van den naauw- sten band, der innigste liel'de. Welke heilige gevoelens, (1) Archives du cunispundunct’ iriedito de !;i Maison d’Oraugc- Nassau; Tütu. IV, pag. LXIII