Volltext Seite (XML)
a 2 Ioannis Argenterij Lib. I. rum vfuS poftulat, & repellatur, quando eo non eft opus. Deinde videmus animi dcfe&um, timo-A rem, verecundiam,iram,gaudium,triftitiam,rigorem per febres,& poftea calorem,aliasque vniucrfas animi, corporisque pafsiones, quse celerem, & propemodum momentaneam generationem, & rc- ceiTum habent huius calidi vi, & motu,ficri;vt merito quoq; putandum fit lomni,& uigilia’, eandem cum illis caufum effe. Addo quod uigilantium facies,& externe alis partes, rubra fum,& fecundum cuiufque naturam bene colorata:: palle fiunt uero,& liuc fiunt ilis in dormientibus:id quod aliter fie ri non poteft, ni.fi quod in his fanguis uniuerfus, aut tenuior, fpirituofiorque illius portio, ad inter nas partes {de recipitiin illis uero ad externas erumpit. Fit ergo {omnus, & uigilia omnis, ab unici immediata, & communi caufii, nempe calidi influentis a corde, motu: co enim fenforia uniuerfa,li- mul non fcntiunt,quod uim fentiendi hoc calidum, ad ea non ducat:aut quod illa uis,ut nec alia cor- { toris facultas, abfque illo exerceri non pofsit, fenfum uero tunc illa recipiunt, cum in illa i nfluit ca- or huiufinodi , fic enim nunc in partibus internis, nunc uero in externis membris, affluit calor, eo dem paCto , per timorem ociofii redduntur externa membra, recedente nimiium innato calido ab il-® lis, ad interna uifcera: per iram uero, externis partibus additur robur’, quoniam hoc calidum extra crumpit:facit ergo vigiliam motus calidi ad'fenforia : fomnum vero , eiufdem parit receffus, & ab fentia : quo fit vt Arifto. male in communem fentiendi vim, qus in omnes lenius fpargitur, caufatn illorum reijciat, dicatque ili im affici, & cius defatigatione alios finfus fatigari,, fuaque officia dc- ferere, non enim vis illa fingulis fenfibus dccft primo, & per fc, aut per fiiam affe&ionem, fcd quod ci deficiat calidum innatum, cuius motu, & prsfentia, ea in fingula fenforia, vim fixam fpargit, in iliisque exercet. Addo quod co authorc, nec anima , nec anims facultates , defatigari poffunt, fi modo inftrumcnta perflant ualida ad fua officia obeunda. Nam ut ille dicere folet, fenex videret ut iunertis, fi oculum iuuenis haberet: tanquam eadem fit, & tam valida in utroque facultas, <pX idem nequit facere, ob inftmmentorum differentiam. Veriim ctfi prafi mia, & abfentia influentis calidi a fenforijs, caufa eft vigilia:, & fomni: tamen non unica eft caufa,& ratio, qua: facit, ut illud nunc prafens lit, nunc abfit. Plura enim funt, & illa quidem inter fc genere difircpantia,qua: reti®* v uent, & adducunt hunc calorem, quam tum ex co ncceffariiun eft ad a&ionem lingulorum (enfuum exercendam . Non enim ita intclligendum eft calidum innatum influens, externa membra prorfis defercrc, cum dico illius abfentia lomnum excitari; quandoquidem pulfus,& calor, qui in lingu lis membris percipiuntur, dormiente homine, docent illa non effe prorfus co calore deftituta, fi" non fufficit quilibet calor ad fenfum, & motum:quod teftatur timor,in quo extrema membra contre mi(cunt,vaci!lantque,nec vident oaxli,aut aures audiuntfid quod fane accidit, non quod ea membr* plane priuiti fint calore influente:fed qxxod minus quam neceffarium fit, in illis relinquatur, dii ip* c calor ad cor confugere cogitur. Porro dccft calidum influens fenfibus , co quod a corde luo Icilii fonte,ad fenforia non perueniat, id quod fit, uel quia illud fit ad motum, & aficnfam redditum i nC " ptum,uel quod alio re uocctur,uel quod illi uia fit ocdufa,per quam tranfirc folet,uel quod ieor^ pellatur, uel quod non alliciatur, ducaturve ad fenforia, uel quod non impellatur ab aliquo furfi# 0 '- Cum enim contrarijs his medis, motus eius liber fiat ad fenforia, optima ratione fit, utaliquo ift° ■ rum deficiente, fiftatur illius motus, atque ita lenius fieri definunt. Ac omnibus quidem his m0<& fomnum fieri,facile eft docere. Nam inepta redditur illius fubftantia ad motum in externas part^» & fenforia, uel quod illa concreta fit,& denfata, refrigerataque.-fiquidcm den(itas,& frigus immob 1 ' litatis, raritas, & calor motus,caufg funtuicl quod diminuta,diffoluta,imbecilliorque fit reddita:^ ut nequeat ufquc ad fenforia extendi: uel quod alio motu feratur quam redo. Nam ex obliquo euhrique redum illius iter ad fenforia impeditur. Ac opium ,cicuta, mandragora, laduca,a<] Ui * potio, & alia, tum alimenta, tum medicamenta quse intus affumuntur, refrigerandi ui prodita, fori* nam, & foporem inducunt, quia fpiritum, calidumquc innatum refrigerando, reddunt inepta motum. Eodem pado, quas foris adhibentur refrigerantia, ut lotiones extremorum ex rebus gerantibus confeda, fomnos conciliant, quod per ucnas, arterias, & nenios, frigus tranfmittant a cor, atque adeo in uniuerfum corpus: quo quidem innatum calidum pariter inhabile ad motum red* g ditur. Dolor uero, uigilia, labor,inedia,triftitia,ira, uena: fidio,purgatio, uenus, flet is,& ut fe®** dicam ea, qua: fanguinem, & fpiritus, quocunque modo digerunt, & abfumunt, fomnos efficiunt» co quod languidius reddatur calidum innatum, adeo ut neepeat ad fenforia afienderc, aut certe nott pofsit diutius illis miniftrarc: quo fit,ut illud in ui/ceribus internis, fuisque fontibus nempe hepate» corde,& ventriculo quodammodo concludatur, & interim fi quid in illis locis,vbi nntrimentu ab®* dare folet, nondum plane confedum reperiat, illud in fanguinem mutet: quo rcfocillatus,& auftus» poftea redit ad fenfationes, & alias animales adiones peragendas. Vnde videmus cx labore fomnum ex fomno vigiliam, & animalia validiora reddi. Hanccaufamexplicauit Lucretius hisverfibus. Principio fomnus fit, vbi eft diftrada per artus Vis animae :partimquc foras eiedarecefsit, <