Fragmente des Schreiibens Wiberts von Bavenna an Anselm von Lncca. Da ich im Folgenden die Bruchstücke des Wibertschen Schreibens, welche sich nach meiner Untersuchung in Widos Traktat vorfinden, zusammenstellen will, so schicke ich voraus, dafs ich mich hei der An ordnung der einzelnen Stellen von der oben (S. 14) erwähnten Ein teilung des Briefes in drei Hauptabschnitte leiten lasse. Bei dem zweiten, in welchem gezeigt werden soll, dafs Hildebrand, auch wenn er Papst gewesen, die apostolische Würde verwirkt habe, nehme ich die weitere Einteilung an in die Abschnitte, welche erstens vom homicidium, zweitens vom sacrilegium, drittens von den periuria handeln. Zu dem Abschnitt vom homicidium gehört als Einleitung die Erörterung darüber, dais Hildebrand sich von Jugend auf mit kriegerischen Dingen be schäftigt habe. . . . Kicholaus Bomanae sedis episcopus congregatis episcoporum plurimis centum scilicet viginti tribus mira necessitate compulsus com- muniter sancxit et salubriter ordinavit, ut quicumque deinceps ad apostola- tum animumintendisset vel electioni cuiuslibet apostolici prebuisset assensum et operam impendisset absque consensu et opera christiani principis Heinrici scilicet imperatoris et successorum eius perpetui anathematis sentenciam ex- cepisset. Id autem ea necessitate decretum est, quod omnes Bomani co- mites sicut semper fuit avaricia Bomanorum decedente Bomanae sedis epis- copo singuli prout ferebat animus singulorum singulos apostolicos elige- bant, ut interdum quatuor et quinque episcopos Bomana sedes haberet. Hinc contentiones innumerae, caedes et bella, turbationes et iurgia exoriri. Fretus quisque multitudine militum et suffragio propinquorum quicquid Bomanae ecclesiae poterat rapiebat. Distrahebatur praedium Bomanae sedis in partes innumeras et is novissime omnium probatissi- mus et melior apostolicus habebatur, qui maiorem Bomanis pecuniam